Uluslararası Dürüstler (İbranice: חסידי אומות העולם, Chassidey Umot Haolam, Dünya uluslarının dürüst insanları), İsrail Devleti'nin Naziler tarafından Holokost'a maruz kalan Yahudileri kurtarmak için hayatını riske atan gayri-Yahudilere verdiği onursal sıfattır. Terim, Nuh’un evrensel kanunlarına itaat eden Yahudi olmayan insanları anlatan “dürüst Yahudi olmayan” kavramından gelir.
Doğu Avrupa’nın kırsal kesimlerinde, evlerin, ahırların ve ambarların altına kazılı olduklarından, gizlenme yerleri ve sığınaklarda Yahudilerin görünmeyecekleri şekilde sakladılar. Başlarındaki ölüm tehdidinin verdiği korkunun yanı sıra,bu tür karanlık, soğuk, havasız ve kalabalık yerlerin fiziksel şartları dayanılacak gibi değildi. Kurtarıcılarında hayatları zordu. Yakalanma korkusu, savaş zamanında saklanan insanlara yiyecek bulmak, dışkıları temizlemek ve temel ihtiyaçlarına cevap verebilmek zordu. Yahudiler ayrıca çatıya, ormandaki saklanma yerlerine ve saklayabilecek her türlü yerlerde (mezarlık gibi) saklandı. Bazen manastırlarda kimliklerini saklayarak saklandılar.
Yahudilerin, Yahudi olmadıklarını belirten sahte kimliklerden almaları için, sahte belgelere ve yardıma ihtiyaç duydular. Kurtarıcılar bu durumda sahte evrak düzenlediler ya da düzenlettiler. Din adamları sahte vaftiz belgeleri düzenledi ve bazı yabancı diplomatlar, ülke politikalarına aykırı davranarak vizeler veya pasaportlar verdi. 1944’te Budapeşte’deki diplomatlar koruma belgeleri düzenleyerek bazı evlere ülkelerinin bayraklarını astılar ve böylece o evlere diplomatik dokunulmazlık verdiler. Oskar Schindler gibi bazı Alman’lar yanıltıcı yollar kullanarak birçok hayat kurtardı. Schindler birçok yahudiyi savaşa yardım etmek adına açtığını söylediği fabrikada binlerce yahudinin hayatını kurtardı.
Bazı kurtarıcılar yahudileri tehlikeli yerlerden daha az tehlikeli yerlere kaçmalarına yardım etti. Yahudileri Gettolardan veya hapishanelerden kaçırıp, işgale uğramamış ülkelere kaçmalarına yardımcı olmak.
Yahudiler, çocuklarını başkalarına verip hayatta kalma şanslarını artırmakla, onlardan ayrılmamak ikilemi arasında kaldılar. Birçok kurtarıcı, ailesi öldürülmüş olan çocukları alıp hayatlarını kurtardı. Manastırlar çocukları sakladı ve birçok ülkede çocukları kurtarmayı amaçlayan yeraltı kurumlar kuruldu.1
Kurtarıcıların, yaptıkları iyiliklerinden dolayı ödedikleri bedeller ülkeden ülkeye değişirdi. Doğu Avrupa’da, Almanlar, sadece yahudileri kurtaran kişiyi değil, bütün ailesini öldürürdü. İnsanlara Yahudilere yardım etmemeleri gerektiği notlarını her yere asarlardı. Genel olarak, ceza Batı Avrupa’da daha hafifti. Bazı uluslararası dürüstler kamplarda hayatlarını yitirdiler. Karşılaştıkları tehditlerden dolayı, Yahudilere yardım etmeye karar veren kişiler, hayatlarına gizliliği ve korkuyu kabul etmiş kişilerdi. Bu da günlük hayatı oldukça zorlaştırdı.
Holokost’ta ölenleri anma müzesi olan Yad Vaşem, İsrail Parlamentosu tarafından 1953'te kurulduğunda bu kurumun görevlerinden biri "Uluslararası Dürüstler"i bulup ödüllendirmekti. Bu bağlamda "Dürüstler"in tanımı Holokost sırasında Yahudileri kurtarmak için yaşamlarını tehlikeye atan gayri-Yahudilerdir. Bu düzen 1963'ten beri İsrail Anayasa Mahkemesi’nin yetkisi altındadır. Komisyon, olası adayları değerlendirmek için belgeleri, savaştan kurtulanların ve görgü şahitlerinin demeçlerini, içinde bulunulan tarihi durumu ve kurtarıcının risk faktörünü itinayla inceleyip karara varır. "Dürüst" olarak tanınmak için bazı kriterlerin yerine getirilmiş olması gerekmektedir 2
"Uluslararası Dürüstler"e layık olanlar, Holokost'ta Yahudileri kurtarmak için hayatlarını riske attıklarından madalya ile ödüllendirilirler ve onlara onur sertifikası verilir. Ayrıca, Kudüs’teki Yad Vaşem müzesinin "Dürüstlük Bahçesi"nde bulunan "Onur Duvarı"na adının yazılması ayrıcalığı verilir. Eskiden kişi adına bahçede ağaç dikilirken yer kalmaması sonucunda bu isimler Onur Duvarı'na yazılmaktadır. Bu ödüller kurtarıcıya veya onun en yakın akrabasına İsrail'de veya kişinin bulunduğu ülkede bir İsrailli diplomat eşliğinde törenle verilir.
Yad Vaşem yasası ile Uluslararası Dürüst'e onursal vatandaşlık sunulur ve kişi hayatta değilse bile onursal vatandaşlığa geçirilebilir. Dürüst olarak tanınan herkes Yad Vaşem'e sertifika için başvurabilir. Dürüst hayatta değilse onun en yakın akrabası onursal vatandaşlık hakkından yararlanabilir. İsrail’de yaşamayı tercih edenlere ortalama ulusal gelir seviyesinde maaş, ücretsiz sağlık hizmetleri, ev ve hastabakıcılık konularında da yardım sunulur.
1 Ocak 2009 itibarıyla 22.765 kişi3 45 farklı ülkeden4 Uluslararası Dürüstler unvanına layık görülmüştür. Bu kişilerin hayat hikâyeleri 10,000'den fazla otantik öykü oluşturur. Yad Vaşem'in politikası, bu ödül için başvurular olduğu sürece programı ayakta tutmaktır.
Aşağıdaki rakamlar Holokost'ta Yahudileri kurtaranların tamamını değil sadece 1 Ocak 2009 itibarıyla Yad Vaşem'den Uluslararası Dürüstler madalyası alanları göstermektedir.
<table> <thead> <tr class="header"> <th><p>Ülke</p></th> <th><p>Ödül sayısı</p></th> <th><p>Notlar</p></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>6394<a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref"><sup>1</sup></a></p></td> <td><p><a href="Polonya'lı_Uluslararası_Dürüstler" title="wikilink">Polonya'lı Uluslararası Dürüstler</a>'e bakınız. Bunların içinde <a href="II.Dünya_Savaşı" title="wikilink">II.Dünya Savaşı</a>'nda <a href="Polonya_Yeraltı" title="wikilink">Polonya Yeraltında</a> sosyal işçi olarak çalışan, <a href="Zegota" title="wikilink">Zegota</a> direniş örgütünün üyesi ve 2500 Yahudi çocuğun hayatını kurtaran <a href="Irena_Sendler" title="wikilink">Irena Sendler</a> da yer alır. <a href="Nazi" title="wikilink">Nazi</a> hakimiyetindeki Polonya'da Yahudilere yardım etmenin cezası ölümdü.<a href="#fn2" class="footnote-ref" id="fnref2" role="doc-noteref"><sup>2</sup></a><a href="#fn3" class="footnote-ref" id="fnref3" role="doc-noteref"><sup>3</sup></a></p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>5009</p></td> <td><p>Bunların içinde Hollanda'da yaşayan iki <a href="Endonezya" title="wikilink">Endonezya</a>'lı da bulunur. Hollanda'da Yahudileri saklamanın cezası genelde toplama kamplarına göndermek ya da (genelde yargılandıktan sonra) vurularak ölümdü.</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>3158</p></td> <td><p>Ocak 2007'de, Fransa Devlet Başkanı <a href="Jacques_Chirac" title="wikilink">Jacques Chirac</a> ve diğer yüksek rütbeli kişilerce Fransa'nın Uluslararası Dürüstleri <a href="Panthéon,_Paris" title="wikilink">Panthéon, Paris</a>'te bir törenle onurlandırıldı. II. Dünya Savaşı'nda Fransız Yahudilerini kurtaran 160 kişi <a href="Légion_d'honneur" title="wikilink">Légion d'honneur</a> ile ödüllendirildi.<a href="#fn4" class="footnote-ref" id="fnref4" role="doc-noteref"><sup>4</sup></a></p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>2272</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>1537</p></td> <td><p>Belçika Kraliçesi <a href="Kraliçe_Elisabeth_(Belçika)" title="wikilink">Elisabeth</a> de bunların içindedir.</p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>772</p></td> <td><p><a href="Litvanya'lı_Uluslararası_Dürüstler" title="wikilink">Litvanya'lı Uluslararası Dürüstler</a>'e bakınız., <a href="Kazys_Binkis" title="wikilink">Kazys Binkis</a>, <a href="Ona_Šimaitė" title="wikilink">Ona Šimaitė</a>.</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>743</p></td> <td><p>Radar astronominin babası, fizisist <a href="Zoltan_Bay" title="wikilink">Zoltan Bay</a>, <a href="Béla_Király" title="wikilink">Béla Király</a>, yazar <a href="Géza_Ottlik" title="wikilink">Géza Ottlik</a>.</p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>608</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>498</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>476</p></td> <td><p>Bunların içinde binden fazla Yahudiyi fabrikasında işçi olarak çalıştıran <a href="Oskar_Schindler" title="wikilink">Oskar Schindler</a>; <a href="Beyaz_Gül_(grup)" title="wikilink">Beyaz Gül</a> direniş örgütünden <a href="Hans_Scholl" title="wikilink">Hans</a> ve <a href="Sophie_Scholl" title="wikilink">Sophie Scholl</a> kardeşler; MS St. Louis Kaptanı <a href="Gustav_Schröder" title="wikilink">Gustav Schröder</a>; Alman kara subayı <a href="Wilm_Hosenfeld" title="wikilink">Wilm Hosenfeld</a>; ve <a href="Hans_von_Dohnanyi" title="wikilink">Hans von Dohnanyi</a> bulunur.</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>484</p></td> <td><p>Bunların içinde <a href="Bulgari" title="wikilink">Laura ve Constantino Bulgari</a>,<a href="#fn5" class="footnote-ref" id="fnref5" role="doc-noteref"><sup>5</sup></a> <a href="Lorenzo_Perrone" title="wikilink">Lorenzo Perrone</a>,<a href="#fn6" class="footnote-ref" id="fnref6" role="doc-noteref"><sup>6</sup></a> ve <a href="Giorgio_Perlasca" title="wikilink">Giorgio Perlasca</a> bulunur.</p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>306</p></td> <td><p>Bunların içinde <a href="başpiskopos_Damaskinos" title="wikilink">başpiskopos Damaskinos</a> ve <a href="Prenses_Alice" title="wikilink">Prenses Alice</a> bulunur.</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>131</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>164</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>108</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>102</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>123</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>87</p></td> <td><p><a href="Irene_Harand" title="wikilink">Irene Harand</a>, <a href="Florian_Tschögl" title="wikilink">Florian Tschögl</a></p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>79</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>69</p></td> <td><p>Atif & Ganimet Toptani</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>60</p></td> <td><p>Bunların içinde 51,000 Yahudiyi kurtaran diplomat <a href="Constantin_Karadja" title="wikilink">Constantin Karadja</a> da bulunur.<a href="#fn7" class="footnote-ref" id="fnref7" role="doc-noteref"><sup>7</sup></a></p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>45</p></td> <td><p>bkz. <a href="Norveç'li_Uluslararası_Dürüstler" title="wikilink">Norveç'li Uluslararası Dürüstler</a></p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>45</p></td> <td><p>Bunların içinde on binlerce Macar Yahudisini kurtaran <a href="Carl_Lutz" title="wikilink">Carl Lutz</a> da bulunur.</p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>40</p></td> <td><p>Bu rakam sadece <a href="Bosna" title="wikilink">Bosna</a>'yı içerir; <a href="Hersek" title="wikilink">Hersek</a>'ten veri bulunmamaktadır.</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>22</p></td> <td><p>İstek üzerine <a href="Danimarka'daki_Yahudilerin_tarihi" title="wikilink">Danimarka Yahudilerini</a> kurtaran <a href="Danimarka_direniş_hareketi" title="wikilink">Danimarka direniş hareketi</a> üyeleri tek grup olarak ele alınmıştır.</p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>19</p></td> <td><p><a href="Dimitar_Peshev" title="wikilink">Dimitar Peshev</a>; Bulgar Ortodoks Kilisesi'nden Sofia Metropolitan Stefan ve Plovdiv Metropolitan Kiril.</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>14</p></td> <td><p>Bunların içinde <a href="Binbaşı" title="wikilink">Binbaşı</a> <a href="Frank_Foley" title="wikilink">Frank Foley</a> bulunur fakat Sir <a href="Nicholas_Winton" title="wikilink">Nicholas Winton</a>'ın ailesinin Yahudi kökeni olduğu için bu gruba eklenmemiştir.</p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>13</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>10</p></td> <td><p>Bunların içinde <a href="Raoul_Wallenberg" title="wikilink">Raoul Wallenberg</a>, <a href="Per_Anger" title="wikilink">Per Anger</a> ve <a href="Valdemar_Langlet" title="wikilink">Valdemar Langlet</a> bulunur.</p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>6</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>4</p></td> <td><p><a href="Angel_Sanz_Briz" title="wikilink">Angel Sanz Briz</a>, <a href="José_Santaella" title="wikilink">José Santaella</a>, <a href="Carme_Santaella" title="wikilink">Carme Santaella</a> ve <a href="Eduardo_Propper_de_Callejón" title="wikilink">Eduardo Propper de Callejón</a>.</p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>3</p></td> <td><p><a href="Uku_Masing" title="wikilink">Uku Masing</a> ve <a href="Eha_Masing" title="wikilink">Eha Masing</a>, <a href="Polina_Lentsman" title="wikilink">Polina Lentsman</a></p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>3</p></td> <td><p><a href="Varian_Fry" title="wikilink">Varian Fry</a>, <a href="Martha_Sharp" title="wikilink">Martha Sharp</a> ve <a href="Waitstill_Sharp" title="wikilink">Waitstill Sharp</a></p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>2</p></td> <td><p><a href="Pan_Jun_Shun" title="wikilink">Pan Jun Shun</a> ve <a href="Feng-Shan_Ho" title="wikilink">Feng-Shan Ho</a></p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>2</p></td> <td><p><a href="Luiz_Martins_de_Souza_Dantas" title="wikilink">Luiz Martins de Souza Dantas</a> ve <a href="Aracy_de_Carvalho_Guimarães_Rosa" title="wikilink">Aracy de Carvalho Guimarães Rosa</a>.</p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>1</p></td> <td><p><a href="María_Edwards" title="wikilink">María Edwards</a></p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>1</p></td> <td><p><a href="Chiune_Sugihara" title="wikilink">Chiune Sugihara</a> (İhtiyacı olan Yahudilerin 3400'üne transit vize sundu).<a href="#fn8" class="footnote-ref" id="fnref8" role="doc-noteref"><sup>8</sup></a></p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>1</p></td> <td><p><a href="Sergei_Metreveli" title="wikilink">Sergei Metreveli</a></p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>1</p></td> <td><p><a href="Victor_Bodson" title="wikilink">Victor Bodson</a>, (Eski Adalet Bakanı ve Lüksemburg Temsilciler Kamarası Başkanı; yaklaşık 100 Yahudiyi kurtardı).</p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>1</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>1</p></td> <td><p><a href="Hugh_O'Flaherty" title="wikilink">Hugh O'Flaherty</a></p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>1</p></td> <td><p><a href="Aristides_de_Sousa_Mendes" title="wikilink">Aristides de Sousa Mendes</a>, Nazilerden kaçanlara 30.000 vize hazırladı.</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>1</p></td> <td><p><a href="Selahattin_Ülkümen" title="wikilink">Selahattin Ülkümen</a></p></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><p>1</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Toplam</p></td> <td><p>22.211</p></td> <td><p>1 Ocak 2009 itibarıyla<a href="#fn9" class="footnote-ref" id="fnref9" role="doc-noteref"><sup>9</sup></a></p></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"><a href="http://www1.yadvashem.org/righteous_new/statistics.html">http://www1.yadvashem.org/righteous_new/statistics.html</a> Yad Vashem actual statistic by country<a href="#fnref1" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn2" role="doc-endnote">Holocaust Survivors and Remembrance Project: <a href="http://isurvived.org/Frameset4References-3/-PolishRighteous.html">Poland</a> <a href="#fnref2" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn3" role="doc-endnote">Robert Cherry, Annamaria Orla-Bukowska, <em>Rethinking Poles and Jews: Troubled Past, Brighter Future</em>, Rowman & Littlefield, 2007, ISBN 0742546667, <a href="http://books.google.com/books?id=vkLTSB7NHwgC&pg=PA5&dq=%22Armia+Krajowa%22+largest&lr=&as_brr=3&ei=dscASPzyLZjWyASY5pi1DA&sig=nedPlTyt1ENbsExRcqoi_ZeaIbI">Google Print, p.5</a> <a href="#fnref3" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn4" role="doc-endnote"><a href="http://www.eurojewcong.org/ejc/news.php?id_article=794">Jacques Chirac Honors French World War II Saviors</a> , <a href="European_Jewish_Congress" title="wikilink">European Jewish Congress</a>, April 11, 2007.<a href="#fnref4" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn5" role="doc-endnote">Israel Gutman, Bracha Rivlin e Liliana Picciotto, <em>I giusti d'Italia: i non ebrei che salvarono gli ebrei, 1943-45</em> (Mondadori: Milano 2006), pp.75-76.<a href="#fnref5" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn6" role="doc-endnote"><a href="#fnref6" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn7" role="doc-endnote"><a href="#fnref7" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn8" role="doc-endnote"><a href="#fnref8" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn9" role="doc-endnote"><a href="http://www1.yadvashem.org/righteous/index_righteous.html">The Righteous among the Nations</a> , <a href="Yad_Vashem" title="wikilink">Yad Vashem</a><a href="#fnref9" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> </ol> </section>Orijinal kaynak: uluslararası dürüstler. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page